Gaudeamus Igitur - Առաջին ուսանողական հիմնը

  "Gaudeamus Igitur" ("Արդ, եկե՛ք ցնծանք") կամ "De Brevitate Vitae" ("Կյանքի կարճատևության մասին") լատիներեն խմբերգը ուսանողական թերևս առաջին հիմնն է, որ ստեղծվել է համալսարանական շրջանակներում: XV դարի գերմանացի կատակաբան Սեբաստյան Բրանտը այս երգի գրության տարեթիվ է նշում 1267թ.-ը: Ամենայն հավանականությամբ այն գրվել է Հայդելբերգի կամ Փարիզի համալսարաններում: Այս երգը հնչում էր ակադեմիական տարեշրջանների ավարտական միջոցառումներին, ինչպես նաև ուսանողական խրախճանքների սեղանների շուրջ: Հակառակ ժամանակի արևմտաեվրոպական խիստ բարքերին և զսպվածությանը՝ երգը գովաբանում էր կյանքի ուրախությունները, երիտասարդությունը և գիտությունը: Ժանրային առումով այս ստեղծագործությունը մոտ է XI-XIV դդ. թափառական երաժիշտների (տրուբադուրների կամ վագանտների) հորինած երգերին:

  Դարեր շարունակ այս հիմնը բերանացի է փոխանցվել ուսանողական սերունդներին և անընդհատ փոփոխվել է: Երգի տպագիր տեքստը հայտնվել է 1776թ.-ին, իսկ 1781թ.-ին գերմանացի աստվածաբան և գրող Քրիստիան Վիլհելմ Կինդլեբենը ստեղծել է չափածո մի տարբերակ, որը և երգվում է մինչ օրս: Երգի եղանակն առաջինը մշակել է XV դարի ֆլամանդացի երգահան Յոհաննես Օկեհեմը: Խմբերգի մեծ տարածում ստացած քառաձայն մշակումը, դաշնամուրի նվագակցությամբ պատկանում է ռուս երգահան Չայկովսկուն (1874թ.):

  Ուսանողական վաղեմի այս հիմնը աշխարհի շատ համալսարանների պարտադիր երգացանկի մաս է կազմում. օրինակ՝ Յեյլի, Իլինոյսի, Ֆրիբորգի, Գլազգոյի, Էդինբուրգի, Կրակովի, Վիրջինիայի և այլ համալսարանների: Հիմնը ներառված է նաև անվանի երգահանների երաժշտական ստեղծագործություններում, այսպես՝ Բրամսն այն ներառել է իր "Ակադեմիական փառատոն" օվերտյուրի մեջ, Զիգմունդ Ռոմբերգը՝ իր "Ուսանող արքայազնը" օպերետում, իսկ Ֆրանց վոն Զուպպեն՝ իր "Ուրախ ուսանողները" օպերետում:

Խմբերգն առաջին անգամ հայերեն է թարգմանվել Դորպատի համալսարանում ուսանած հայ բանաստեղծ և բժիշկ Խաչատուր Ավագյանի կողմից (1849թ.) և կրում է "Ուրախասցուք ուրեմն" վերնագիրը:

Ստորև բերում եմ խմբերգի լատիներեն տեքստը, դրա հայերեն փոխադրությունը և Կրակովի համալսարանի շրջանավարտների կատարումը.

Gaudeamus igitur, juvenes dum sumus! - Արդ, եկե՛ք ցնծանք քանի դեռ երիտասարդ ենք,

Post jucundam juventutem, - Կենսուրախ պատանեկությունից

Post molestam senectutem - Եվ տանջալի ծերությունից հետո

Nos habebit humus! - Հողին ենք հանձնվելու ամենքս:

Ubi sunt, qui ante nos in mundo fuere? - Որտե՞ղ են աշխարհում մեզանից առաջ ապրողները,

Transeas ad superos, - Բարձրացեք երկինք

Transeas ad inferos, - Կամ իջեք դժոխք

Hos si vis videre! - Եթե կուզեք տեսնել նրանց:

Vita nostra brevis est, brevi finietur. - Մեր կյանքը կարճ է, շուտով կավարտվի,

Venit mors velociter, - Մահն արագ է վրա հասնում

Rapit nos atrociter, - և անխնա հափշտակում է մեզ,

Nemini parcetur! - Ոչ ոք չի փրկվի:

Vivat Academia! Vivant professores! - Կեցցե՛ համալսարանը, կեցցե՛ն պրոֆեսորները,

Vivat membrum quodlibet! - Կեցցե՛ հանրության յուրաքանչյուր անդամը,

Vivant membra quaelibet! - Կեցցե՛ն նրա բոլոր անդամները,

Semper sint in flore! - Թող հավետ ծաղկում ապրեն:

Vivant omnes virgines graciles, formosae! - Կեցցե՛ն բոլոր չքնաղ և գրավիչ կույսերը,

Vivant et mulieres - Կեցցե՛ն և կանայք՝

Tenerae, amabiles, - Նրբագեղ և սիրո արժանի,

Bonae, laboriosae! - Բարի և աշխատասեր:

Vivat et res publica et qui illam regunt! - Կեցցե՛ մեր պետությունը և նրա իշխողը,

Vivat nostra civitas, - Կեցցե՛ մեր քաղաքը,

Maecenatum caritas, - Բարերարների ողորմածությունը,

Qui nos hic protegunt! - Որը հովանավորում է մեզ այժմ:

Pereat tristitia, pereant dolores! - Թող չքվի թախիծը, թող կորչեն մեր ցավերը,

Pereat Diabolus, - Թող կորչի սատանան,

Quivis antiburschius - Ուսանողների բոլոր թշնամիները

Atque irrisores! - և նրանց ծաղրողները: