Զայրույթը մարդկանց կործանումն է եւ միևնույն ժամանակ՝
նրանց պաշտպանը: Իմացա՛ծ եղիր, ո՛վ իմաստուն, որ զայրույթը հավասարապես արմատ է բարիքի
և չարիքի...
Մախաբխարատա, Ք.ա. VII դար
Ի՞նչ ենք հասկանում "հույզեր" ասելով: Փորձենք
բառային զույգեր կազմել. երբ ասում ենք հույզեր, առաջին բառը, որ զուգորդվում է մեր
մտքում այս տերմինի հետ՝ "ապրումն" է: Մեկ կողմից ունենք մարդուն իր զգայություններով,
իսկ մյուս կողմում՝ շրջապատող աշխարհը: Վերջինս չափազանց կարեւոր է, որովհետեւ եթե
չկա շրջակա միջավայր, որից մշտապես ազդակներ ու գրգիռներ են ստացվում, ապա չկան եւ
հույզեր: Միեւնույն մոդելի մեջ լիարժեք կերպով կարելի է տեղադրել զայրույթը, որը արտաքին
աշխարհից ստացվող գրգիռներին մարդկային էության տված համարժեք արձագանքն է:
Ինչո՞ւ ես հույզերից ընտրեցի հատկապես զայրույթը, որովհետեւ
վերջինիս մասին խոսելիս անմիջապես բացասական
որակում է տրվում եւ այն դասում են իբրեւ բացասական եւ "վատ" հույզ: Սակայն,
իմ կարծիքով, սա սխալ դիրքորոշում է: Ներկայում ընդունված դասակարգման համաձայն՝ զայրույթը
մարդու տասը հիմնական (կամ առաջնային) կոչվող հույզերից մեկն է (Քերոլ Իզարդ): Ավելորդ
է խոսել այն մասին, թե կենսականորեն որքան անհրաժեշտ են այս հույզերը մարդ անհատի եւ
տեսակի պահպանման համար: Սրանք մեզ փոխանցվում են ի ծնե, այլ ոչ թե դաստիարակվում են
մեր մեջ: Ըստ իս՝ չկան վատ կամ լավ հույզեր, յուրաքանչյուրը ինքնին անփոխարինելի է: