Thursday, November 29, 2012

Սյորեն Կիերկեգոր - Գայթակղեցնողի օրագիրը. մտքեր սիրո մասին


   Իմաստը աղջկան գայթակղեցնելու կամ հրապուրելու մեջ չէ, այլ գտնելու այնպիսի աղջկա՝ որին արժեր հրապուրել...
 *  *  *
   Երիտասարդ աղջիկն, ըստ իս, չպետք է իրեն "հետաքրքիր աղջիկ" ներկայացնի... Կանացի ամաչկոտությունն ամենագրավիչ և ողջախոհ սեթևեթանքն է... Տղամարդկանց աչքին հետաքրքիր թվալ ջանացողը կորցնում է կանացիության գրավչությունը և եթե անգամ դուր է գալիս տղամարդկանց, ապա սոսկ նրանց, ովքեր կորցրել են իրենց բնութագրիչ հատկանիշը՝ առնականությունը...
 *  *  *
- Մոռանա՞լ քեզ... էլ ինչի՞ մասին ես կկարողանայի հիշել այդ պարագային... Չէ՞ որ ես մոռացա ինքս ինձ՝ միշտ քո մասին հիշելու համար... Մոռանալով քեզ՝ ես ստիպված կլինեի հիշել իմ մասին, բայց հիշելով իմ մասին, միևնույն պահին ես չեմ կարող չհիշել քեզ... Մոռանա՞լ քեզ... էլ ի՞նչ կմնար ուրեմն...
 *  *  *
   Սիրո հավերժական իմաստը պարունակվում է հետևյալում՝ սիրո սկզբնավորման պահին սիրահարներն ասես վերստին ծնվում են միմյանց համար...
 *  *  *
   Որքան էլ որ սիրեցյալը համապատասխանում է հոգում փայփայած իդեալական կերպարին, այնուամենայնիվ լինում են կասկածի պահեր, երբ աղջիկը զգում է, որ ինչ-որ բան պակասում է... Ուստի պետք է թույլ տալ, որպեսզի միայնության պահերին նա կարողանա հաշտեցնել իդեալն ու իրականությունը...
 *  *  *
   Հետաքրքիր է, հնարավոր չէ՞ այնպես բանաստեղծորեն դուրս պրծնել աղջկա սրտից, որպեսզի նա մնա այն հպարտ համոզմանը, թե ձեր հարաբերությունն առաջինն իրեն է ձանձրացրել...
 *  *  *
   Կարծում եմ, նա, ով չի կարողանում այն աստիճան տիրել աղջկա մտքին ու երևակայությանը, որպեսզի նա տեսներ լոկ այն, ինչ ինքն է ցանկանում և չի կարողանում պոեզիայի ուժով տիրել նրա հոգուն այնպես, որ աղջկա բոլոր գործողությունները կախված լինեն իրենից՝ այդպիսին սիրո արվեստում միշտ եղել է ու կմնա սիրողական մակարդակի վրա...
 *  *  *
  Եթե աղջիկը տրվել է ձեզ՝ նա կորցրել է իր զորությունը, զրկվել ամեն ինչից... Անմեղությունը կնոջ կեցության իմաստն է...
 *  *  *
   Վայելքը պետք է ըմպել կաթիլ առ կաթիլ...

Կարդացե՛ք գիրքը՝ Kierkegaard - The Seducer's Diary

Լսե՛ք վերջերս աշխարհին ներկայացված համանուն երաժշտական ստեղծագործությունը.

Monday, November 19, 2012

Երեք պատմություն Եզոպոսի կյանքից


Եզոպոսը քաղաքում խաղաղ զբոսնելիս նրա ճամփան կտրում է մի զինվոր, որ հարցնում է.
- Կանգնի՛ր, ո՞ւր ես գնում:
- Չգիտեմ,- պատասխանում է Եզոպոսը:
- Ինչպե՞ս թե՝ չգիտես... հապա իսկույն պատասխանի՛ր...
- Չգիտեմ,- նորից համառում է Եզոպոսը:
Զինվորը զայրանալով կանչում է պահապաններին եւ պատվիրում է բանտ տանել Եզոպոսին: Երբ ցանկանում են Եզոպոսին բռնի տանել, նա շրջվում եւ ասում է.
- Տեսա՞ր բարեկամ, ես քեզ ճշմարտությունն ասացի. ախր ես չգիտեի որ բանտ եմ գնալու...
Զինվորը ծիծաղում եւ արձակում է Եզոպոսին...
*  *  *
Սամոս կղզում ապրում էր իմաստակ Քսանթոսը: Մի օր Քսանթոսը երեք ստրուկ է տեսնում շուկայում, երկուսը գեղեցկատես, իսկ երրորդը՝ անասելի տգեղ (Եզոպոսը)...
- Ի՞նչ եք կարողանում անել,- հարցնում է Քսանթոսը:
- Ամեն ինչ,- պատասխանում են երկուսը:
- Ոչինչ,- ասում է Եզոպոսը:
- Ինչպե՞ս թե՝ ոչինչ,- զարմանում է Քսանթոսը:
- Իմ ընկերներն արդեն ամեն բան կարողանում են, ինձ ոչինչ չթողեցին:
- Ուզո՞ւմ ես գնեմ քեզ:
- Իսկ քեզ համար միեւնույն չէ՞, թե ես ինչ եմ ցանկանում... իբրեւ խորհրդատու գնիր՝ այն ժամանակ կասեմ:
- Դու մի՞շտ ես այդքան լեզվանի:
- Խոսող թռչունների համար ավելի թանկ են վճարում:
- Ախր դու շատ տգեղ ես:
- Մառանի տակառներն էլ տձեւ են, բայց պարունակությունը փառահեղ է:
Զարմացավ Քսանթոսը Եզոպոսի պատասխանների վրա եւ գնեց նրան...
*  *  *
Քսանթոսը ցանկացավ բաղնիք գնալ և Եզոպոսին ուղարկեց իմանալու շա՞տ մարդ կա այնտեղ, թե՝ ոչ: Եզոպոսը վերադարձավ ասելով, թե ընդամենը մեկ մարդ կա բաղնիքում: Քսանթոսն ուրախացած ճանապարհվում է այնտեղ և հայտնաբերում, որ քաղաքային բաղնիքը լի է այցելուներով:
- Ինչո՞ւ ինձ ստեցիր, տխմա՛ր, թե մեկ մարդ կա բաղնիքում,- զայրանում է Քսանթոսը:
- Բնավ էլ չեմ ստել, երբ եկա բաղնիք, տեսա, որ մուտքի առջև մի քար է ընկած... ամենքը սայթաքում էին, հայհոյում և անցնում, միայն մի հոգի վերջապես բարձրացրեց և մի կողմ դրեց քարը... դա էր միջի մարդը,- պատասխանեց Եզոպոսը:

Նկատեք, որ իմաստուն առակասաց Եզոպոսին չեն սիրում այն կենդանիները, որոնք իբրև չար հերոսներ են ներկայանում նրա պատմություններում...

Friday, November 16, 2012

Արիստոտել. Մեծ ուսուցչի դասերը


   Արիստոտելին հարցրին, թե ինչո՞ւ նախանձոտ մարդիկ միշտ տխուր են ու անհանգիստ: Փիլիսոփան պատասխանեց.
- Որովհետեւ բացի իրենց ձախորդություններից, նրանց տանջում են նաեւ ուրիշների հաջողությունները...
*  *  *
   Ալեքսանդր Մակեդոնացին պատանեկության տարիներին կրքով էր տարվել հետերա (անտիկ հունական հասարակության մեջ կիրթ եւ ազատ բարքերով ապրող կանայք էին) Ֆելլիդայի հանդեպ: Գահաժառանգին վտանգից ազատելու համար նրա ուսուցիչը՝ Արիստոտելը խնդրում է Ֆելլիդային հեռու մնալ Ալեքսանդրից: Ֆելլիդան համաձայնում է, սակայն մի պայմանով, որ զառամյալ Արիստոտելը իր մեջքի վրա պտտեցնի իրեն պալատով մեկ: Արիստոտելը գնում է այդ զոհաբերությանը: Այդ պահին պալատ է մտնում Ալեքսանդրը եւ Արիստոտելը ամոթից կարմրատակած ասում է.
- Տեսնո՞ւմ ես, թե այս կինն ինչ է անում ինձ պես իմաստուն եւ տարեց մարդու հետ: Պատկերացրու, թե քեզ ինչի կվերածի...
Այս դասը բավական եղավ Ալեքսանդրին...

Wednesday, November 14, 2012

Սոկրատես


   Իմ խորհուրդը ձեզ՝ ամուսնացե՛ք. եթե լավ կին գտնեք՝ կերջանկանաք, իսկ հակառակ դեպքում՝ կդառնաք փիլիսոփա...
*  *  *
   Ամենքին հայտնի է Սոկրատեսի "Ես գիտեմ, որ ոչինչ չգիտեմ" ասույթը, սակայն Պլատոնի վկայությամբ Սոկրատեսը սիրում էր ասել, որ այնուամենայնիվ մի բանում ինքը վարպետ է՝ էրոտիկայում. սիրո արվեստում: Ընդսմին սիրո հարցերում Սոկրատեսն իր ուսուցիչն էր համարում Սաֆֆոյին...
*  *  *
   Ընկերների հետ երկար փիլիսոփայական զրույցից հետո երեկոյան Սոկրատեսը վերադառնում է տուն, ուր կինը՝ Քսանտիպան դիմավորում է նրան անեծքներով եւ գոռում-գոչյունով, իսկ այնուհետեւ՝ մեկ դույլ ջուր է շփում փիլիսոփայի վրա: Սոկրատեսը հանգիստ է արձագանքում.
- Բնական է... որոտին անձրեւ է հաջորդում...
*  *  *

Monday, November 12, 2012

Դիոգենես. Մա՛րդ եմ փնտրում, մա՛րդ...


Ամենքիդ հայտնի է օրը-ցերեկով լապտերով շրջելու Դիոգենեսի սովորությունը: Երբ նա քաղաքում այդպես շրջելով կանչում էր. "Մա՛րդ եմ փնտրում" եւ նրան մոտենում էր որեւէ մեկը եւ հարցնում, թե կոնկրետ ո՞ւմ է փնտրում փիլիսոփան՝ նա պատասխանում էր.
- Հաստատ ոչ քեզ, խոզի մեկը...
(կամ էշ, կամ շուն՝ կախված անցորդի տեսքից)

*  *  *
Մի անգամ, երբ Դիոգենեսը վերադառնում էր Օլիմպիայի հրապարակից՝ անցորդները հարցրեցին նրան.
- Դիոգենե՛ս, ժողովուրդ շա՞տ կար հրապարակում...
- Ժողովուրդ շատ կար, բայց այ մարդիկ չափազանց քիչ էին,- պատասխանեց Դիոգենեսը...

*  *  *
Մի օր Դիոգենեսը քաղաքային հրապարակում փիլիսոփայական ճառ սկսեց, բայց ոչ ոք ուշադրության չարժանացրեց այն: Այդ ժամանակ Դիոգենեսը սկսեց թռչնային ձայներ հանել եւ իսկույն նրա շուրջը հավաքվեց մի քանի հարյուր հոգանոց թեթեւսոլիկների մի ամբոխ: Դիոգենեսը դառնացած ասաց.
- Ահա ա'յդ եք դուք, աթենացինե՛ր, բանական խոսքին ուշադրություն չեք դարձնում, իսկ կենդանական անկապակից ձայները լսում եք հիացած...
*  *  *
Ասում են, թե Ալեքսանդր Մակեդոնացին իր արշավանքը սկսելուց առաջ այցելում է Դիոգենեսին: Զրույցի ժամանակ Մակեդոնացին ասում է.
- Նախանձում եմ քեզ Դիոգենես, պառկած ես գետի ափին, վայելում ես արեւը, մտքերդ պայծառ են, ոչինչ անել պետք չէ...
- Դու էլ պառկիր իմ կողքին, մտածենք միասին,- առաջարկում է Դիոգենեսը:
- Ո'չ, ներիր, ես պետք է աշխարհը նվաճեմ...
- Եվ որքա՞ն ժամանակ դա կխլի քեզանից...
- Գուցե քսան տարի...
- Իսկ արշավանքդ ավարտին հասցնելուց հետո ի՞նչ պետք է անես...
- Երեւի քեզ պես կպառկեմ ափին...
- Բարեկամս, ուրեմն ինչո՞ւ հապաղել քսան տարի, կարող ես հենց հիմա էլ պառկել...

*  *  *
Դիոգենեսին հարցրին.
- Ի՞նչ ես անելու եթե կոտրվի այն տակառը, որում ապրում ես...
- Դա ինձ չի անհանգստացնում, չէ՞ որ այն տեղը, որ զբաղեցնում եմ չի կարող կոտրվել,- պատասխանում է Դիոգենեսը:

*  *  *
Դիոգենեսը մի անգամ տեսնելով, թե ինչպես է երեխան իր բռով աղբյուրից ջուր խմում՝ տխրելով դեն նետեց իր թասը եւ ասաց. "Այս երեխան գերազանցեց ինձ հասարակ կենցաղավարության մեջ"...
*  *  *
Ասում են, թե Դիոգենեսը ողորմություն էր խնդրում քաղաքի արձաններից... Ո՞րն է իմաստը... Փիլիսոփան ուզում էր վարժեցնել իրեն մերժում ստանալու մեջ եւ դրանով իսկ ինքն էր մերժում իրեն իր ցանկությունների մեջ...


Wednesday, November 7, 2012

Հուլիոս Կեսար. Ասացի՝ արեցի


Dictum - factum. Julius Caesar

   Հուլիոս Կեսարը պնդում էր, որ փիլիսոփայի բոլոր խոսքերը պետք է լուրջ լինեն եւ իրագործվեն... Ք.ա. 75թ.-ին, ծովով ճանապարհորդելիս Կեսարը գերի է ընկնում ծովահենների ձեռքը... Ծովահենները 20 տաղանդ ոսկի են պահանջում իբրև փրկագին, բայց Կեսարն արհամարհաբար ասում է, թե նրանք չգիտեն թե ում հետ գործ ունեն և հայտարարում է, որ կվճարի 50 տաղանդ: Իր թիկնազորի անդամներին ուղարկելով 50 տաղանդ ոսկու փրկագնի ետեւից, Կեսարը 38 օր մնում է ծովահենների մեջ, բնավ ցույց չտալով, թե վախենում է նրանցից, այլ հակառակը՝ իր փիլիսոփայական ճառերն է կարդում նրանց, անկիրթ հիմարներ անվանում, երբ նրանք հիացմունք չէին արտահայտում լսելով նրա իմաստասիրական մտքերը եւ անգամ կատակով սպառնում կախաղան հանել բոլորին...
  Ծովահենները զվարճանում էին Կեսարի անկաշկանդ և ուրախ պահվածքով և հանդուրժում նրա հրամայական վերաբերմունքը: Երբ փրկագինը հասցվում է, ծովահենները թեթեւ սրտով ճանապարհում են Կեսարին, ում առաջին գործն է լինում նավեր ժողովելը եւ հետապնդելը նրանց... Կեսարը ետ է վերցնում իր փրկագինն իբրեւ ավար, իսկ ծովահեններին, ովքեր կատակ էին համարում նրա խոսքերը՝ մեկ առ մեկ կախաղան հանում՝ ինչպես եւ խոստացել էր...
  Կեսարը սիրում էր կրկնել. "Ասացի՝ արեցի"...